نوروز از جایگاه بالایی در آداب و رسوم سیستانی های گلستان برخوردار است
تاریخ انتشار: ۹ فروردین ۱۴۰۳ | کد خبر: ۴۰۰۲۳۴۶۲
«محمد آذری» در گفت و گو با خبرنگار حوزه استان های خبرگزاری تقریب با اشاره به همزمانی عید نوروز امسال با ماه مبارک رمضان و رسوم نیک سیستانی های استان گلستان در این ایام، اظهار کرد: نوروز در بین سیستانی ها همانند سایر اقوام ایران زمین از جایگاه والایی برخوردار است؛ اما به لحاظ ساختار تاریخی و فرهنگی دارای تفاوت و تمایزاتی است در منطقه سیستان و همچنین هر کجا که سیستانی ها سکونت دارند از جمله در استان های گلستان، مازندران و خراسان آداب و رسوم مربوط به ایام نوروز در بین سیستانی ها در ۳ بخش قبل از نوروز، لحظات آمدن نوروز و روز عید و بعد از عید نوروز قابل بررسی است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گفته وی؛ در قبل از نوروز علاوه بر رسوم مشترکی که بین تمامی باورمندان به فرهنگ کهن و باستانی نوروز مانند خانه تکانی، رخت نو خریدن، نظافت و زدودن گرد و غبار از منازل و دل ها وجود دارد سیستانیان نیز باورهای خاص خود را در این مناسبت دارند.
مژده نوروز
این محقق فرهنگ عامه سیستانی های شمال کشور با اشاره به زبان طبیعت در مژده آمدن فصول مختلف سال، اظهار کرد: همواره آمدن بهار با پیش درآمدهایی همراه است و سال نو با یک مژده و پیش درآمد از سوی طبیعت شروع و نوید داده می شود.
وی افزود: در بین سیستانی ها مژده نوروز را «پلپلاسی» (نوعی پرستو) می دهد که نوید بخش آمدن بهار است همچنین «بادپنجکه» ( نسیم خنک و ملایم) که قبل از بهار می وزد، نوید بخش بهار است یعنی با این روحیه و نمادهای آسمانی و طبیعی به استقبال جشن طبیعت و نو شدن می روند.
دوخت و دوز و آماده شدن برای نوروز
آذری یکی از موضوعات مهم در بحث نوروز در بین سیستانی ها را دوخت و دوز و آماده شدن برای نوروز دانست و گفت: بانوان سیستانی قبل از رسیدن نوروز به دوخت و دوز لباس و پوشاک نو اهل منزل می پرداختند.
وی ادامه داد: این امر هم باعث نو شدن و پوشیدن لباس تازه بود وهم برای اقتصاد و معیشت خانواده کمک بزرگی بود.
بی بی نوروز
مدیر مسئول هفته نامه گلستان نو در خصوص بحث بی بی نوروز به جای عمو نوروز، گفت: در کنکاش باورهای کهن سیستانی ها شما به موضوعی جالب برمی خورید که نشان دهنده جایگاه زنان به ویژه زنان سالخورده، مادر بزرگ ها، زنان اکابر و بزرگان و زنان سیده است که به آنها «بی بی» گفته می شود.
وی افزود: در بین سیستانی ها عقیده بر این است که اگر قبل از نوروز و عید سال نو، باران ببارد نشانگر این است که بی بی نوروز سرش را شسته و او هم آماده آمدن بوده و نوید بخش سالی پربرکت و پرباران و فور نعمت است.
به گفته وی؛ شاید به جرأت بتوان گفت که سیستانی ها تنها قومی هستند که به جای عمو نوروز «بی بی نوروز» دارند، این بی بی نوروز دارای ویژگی های بارزی نیز است، نه تنها سیاه در بین سیستانی ها مژده نوروز را «پلپلاسی» (نوعی پرستو) می دهد که نوید بخش آمدن بهار است همچنین «بادپنجکه» ( نسیم خنک و ملایم) که قبل از بهار می وزد، نوید بخش بهار است نیست؛ بلکه سراسر شادمانی و نشانه برکت است، به بینوایان کمک می کند و به کودکان هدیه می دهد، او دلسوز است و به خانه ها سرک می کشد تا مشاهده کند که آیا همه چیز مهیای نوروز و آمدنش است؟ آیا همه جا تمیز است؟ آیا کینه و کدورتی وجود دارد یا از بین رفته است؟ آیا نان سال و نان برکت در سفره خانواده وجود دارد؟ آیا دخترکان دستهایشان را حنا کرده اند؟ آیا بوی کلوچه خرمایی زابلی از همه خانه ها می آید؟
سبزه بستن بر سردرب منزل
مدیر بنیاد نیمروز با یادآوری اینکه یکی دیگر از آداب و رسوم زیبا و پر رمز و راز سیستانی ها بستن دسته های سبزه به درب منازل آنهم با چسباندن بوسیله گِل است، تصریح کرد: یکی از برنامه های قبل نوروز در بین سیستانی ها این است که دسته ای سبزه که می تواند از گندم و جو یا هر نوع سبزه باشد را بوسیله گِل بر سر در منازل می چسبانند و باور دارند که این کار علاوه بر روشنایی چشم باعث ایجاد روحیه شاد و مژده آمدن عید است و در اصل نمادی از زایش، جاودانگی، استمرار نسل و خوشبختی است که در دعای پیران برای جوانان به وفور بکار می رود(خدا تره ور ببو نو موکه تو. کورگزه سوز بکنه) یعنی خداوند تو را برای پدر و مادرت درخت گز سبزی قرار دهد، کنایه از اینکه عاقبت بخیر و زیر سایه پدر و مادرت باشی.
وی ادامه داد: همچنین گروهی باور داشته اند که با این کار ارواح پلید را از خانواده خود دور کرده و زندگیشان تا سال بعد سبز و خرم خواهد بود.
آذری با اشاره به بحث توجه به محیط زیست در تفکر سیستانی ها اظهار کرد: نکته بسیار مهم اینکه سیستانی ها این علف ها را بعد خشک شدن از بین نمی برند و حتی تا سال بعد که سبزه تازه جایش بچسبانند و مهمتر اینکه هیچگاه بذر گیاهی مثل ماش و عدس را به این منظور نمی کاشتند که بعد حیف شود؛ بلکه از طبیعت و زمین کشاورزی علف می کندند که این موضوع را در جای جای زندگی سیستانی ها می توان مشاهده کرد.
وی افزود: سیستانی ها تنور را چون نان در آن پخت می شود خراب نمی کنند و بی نهایت احترام می کنند که باز باورهای قوی از فرهنگ کهن و احترام عناصر اربعه و احترام به طبیعت را در پس آن می توان دید.
کلوچه خرمایی زابلی
این محقق فرهنگ عامه سیستانی های شمال کشور در خصوص رسم شیرین کلوچه خرمایی سیستانی های شمال کشور گفت: سیستانی ها در قبل از آمدن نوروز علاوه برخانه تکانی و خرید لباس تازه و نو کردن زندگی، اقدام به پخت کلوچه خرمایی زابلی می کنند.
وی ادامه داد: ویژه ترین شیرینی سفره هفت سین زابلی ها همین کلوچه خرمایی است که جزء اصلی سفره هفت سین سیستانی های گلستان نیز است که البته دارای کارکردهای اجتماعی و فرهنگی نیز است، به عنوان مثال پخت کلوچه خرمایی به صورت دسته جمعی بوده و این یعنی همدلی و هم افزایی و دیگر اینکه به گونه ای برنامه ریزی می شود که هیچ منزلی بی نصیب نمانده و بوی کلوچه خرمایی در منازل بپیچد.
به گفته وی؛ منطقه سیستان به دلیل اینکه در گذشته انبار غله آسیا بوده است زنان سیستانی پخت انواع شیرینی داشته اند و با کیفیت ترین کلوچه ها را در طول سال پخت می کرده اند؛ ولی در نوروز چون بی بی نوروز سرک می کشد و خانه ای نباید بدون کلوچه خرمایی باشد پس ضمن حفظ همدلی، اتحاد و شاد بودن سیستانی ها تنها قومی هستند که به جای عمو نوروز «بی بی نوروز» دارند، این بی بی نوروز دارای ویژگی های بارزی نیز است، نه تنها سیاه نیست؛ بلکه سراسر شادمانی و نشانه برکت است، به بینوایان کمک می کند و به کودکان هدیه می دهد در زمان تهیه کلوچه خرمایی، به این رسم کهن نیز پای بند بوده اند و با هر وضع مالی نان و کلوچه خرمایی را هنگام سال داخل سفره های خود می گذاشته اند.
چهارشنبه سوری
آذری در خصوص رسم چهارشنبه سوری معتقد است: در رسمی دیگر در شب چهارشنبه سوری نیز اعضای خانواده دور هم جمع می شوند و آتش درست می کنند وعموما کوپه های آتش به 3 کوپه می رسد، چون عدد 3 و مضرب آن برای سیستانی ها دارای اهمیت و تقدس است.
وی افزود: در این شب گوی هایی از پنبه درست کرده و به روغن آغشته می کنند و در زمین های فراخ و روستاهایی که امکانش باشد در حضور خانواده بازی می کنند و بزرگترها نظارت دارند و این گوی نمادی از خورشید و روشنایی است.
به گفته وی؛ با خواندن اشعاری به ویژه شاهنامه خوانی در این شب به شادمانی و انتقال مفاهیم فرهنگی نیز می پردازند، در شب چهارشنبه سوری با درست کردن فتیله هایی که به روغن آغشته شده است آنها را آتش زده در روی پشت بام و کناره دیوار و به قول خود زابلی ها(رف) قرار می دهند که همگی نمادهایی است از فرهنگ کهن سیستان.
رسم کاسه شکستن
مدیر بنیاد نیمروز با عنوان اینکه سیستانی ها در سپیده دم قبل از عید و نو شدن سال بر مبنای یک رسم کهن که از نیاکانشان به یادگار مانده ظروف سفالی که در طول سال استفاده کرده بودند را می شکنند و تکه های انرا بر پشت بام قرار می دهند، گفت: سیستانی ها عقیده داشتند که اگر این کار را نکنند افراد خانواده زرد و زار و رنجور خواهند شد که قطعا با توجه به پیشینه تاریخی و پزشکی سیستانی ها در شهر سوخته به لحاظ موارد بهداشتی این تاکید را داشته اند چون ظرف سفالی که یک سال از آن استفاده شده است باید شکسته شود و ظرف نو برای خوردن و آشامیدن مهیا شود.
وی ادامه داد: هم بحث فرهنگی و هم موضوع اقتصادی نیز در کنار اهمیت پزشکی نقش داشته است وگرنه مردمانی که در ۵ هزار سال پیش جراحی چشم و مغز می کرده اند به نیکی می دانسته اند که ارواح پلیدی در داخل کوزه نیست مگر اینکه استعاره از میکرب ها باشد؛ ولی برای توسعه و رونق شغل سفالگری که از مشاغل مهم و کلیدی سیستانی ها بوده است نیز این موضوع حائز اهمیت می توانسته باشد.
نان سال و یا نان برکت
این محقق فرهنگ عامه سیستانی های شمال کشور در خصوص اهمیت و جایگاه نان و گندم در فرهنگ عامه سیستانی های شمال کشور، ابراز کرد: این نان که در واقع نوعی نان تافتون است و برای هر خانواده یک قرص نان است در بزرگترین حالت ممکن در تنور پخت می شده است و باور بر این است که وقتی بی بی نوروز به خانه ما سر می کشد ابتدا نگاه می کند که آیا در سفره نان سال هست یا نه؟
وی افزود: سیستانی های گلستان، مازندران و خراسان نیز این نان را نماد برکت و روزی صاحب خانه می دانند و حتی همانند نیاکانشان در روشی ابتکاری آنرا برای برکت سفره شان به مدت یک سال نگه می دارند.
تجگی
آذری، «تچگی» را یکی از شیرینی ها و نان های سنتی سیستانی ها دانست و گفت: پخت تجگی از دیگر رسومات سیستانی های گلستان است که با جوانه گندم که خودشان آماده کرده اند نوعی شیرینی و نان خاص درست می کنند که بسیار خوشمزه و مقوی است؛ چون بخش اصلی آن همان جوانه گندم است.
قتلمه
مدیر بنیاد نیمروز با اعلام اینکه «قتلمه» یکی دیگر از نان های سیستانی است که در شب عید مرسوم بوده، خاطر نشان کرد: این نان در ایام دیگر نیز استفاده ویژه ترین شیرینی سفره هفت سین زابلی ها همین کلوچه خرمایی است که جزء اصلی سفره هفت سین سیستانی های گلستان نیز است که البته دارای کارکردهای اجتماعی و فرهنگی نیز است می شده که در روز عید که مردم به زیارتگاه می رفته اند آنرا درست کرده و با خود می برده اند.
وی ادامه داد: قتلمه انواع مختلف دارد که قتلمه قلیفی یا دیگی بهترین نوع آن است.
سال زدن برای اموات
این محقق فرهنگ عامه سیستانی های شمال کشور با تأکید بر رسوم مهم سیستانی ها در رابطه با اموات خود، تصریح کرد: از جمله رسوم سیستانی ها که هنوز هم علی رغم تغییر سبک زندگی در هر کجا سیستانی ها ساکن هستند حفظ شده است؛ رسمی است که مردم در روزهای آخر ماه اسفند برای خواندن فاتحه و زیارت در گذشتگان و زنده نگهداشتن یادشان به گورستان و مزار شهدا می روند.
وی افزود: در این رسم اگر کسی عزیزی را حتی در چند روز قبل از نوروز هم از دست داده باشد با برپایی مجلس ختم و دعوت از ملاها و قاریان و امروز با دعوت از روحانیت معظم، مداحان و قاریان و برگزاری مجلس ترحیم و یادبود به اصطلاح سال متوفی را می زنند که وابستگان سببی و نسبی و دوستان و آشنایان به اصطلاح از گیر در بیایند و بعد از آن برای برگزاری هر جشنی آزاد باشند و جای نگرانی و گلایه نباشد.
به گفته وی؛ سیستانی ها در روز عید ابتدا به دیدار خانواده شهدا و افرادی می روند که عزیزی را از دست داده اند، همچنین در روز عید و اول صبح با دست بوسی پدر و مادر شروع شده و بعد از آن به صورت دسته جمعی به دید و بازدید می پردازند و کسی که از گیر و عزا درآمده است سفره هفت سینش مشکی و با نمادهای عزاست؛ ولی دیگر گریه و زاری به احترام سال نو وجود ندارد.
عیدگشتی یا عید دیدنی
آذری رسم دید و بازدیدهای نوروزی را یکی از آداب و رسوم بسیار جالب سیستانی ها در این ایام دانست و گفت: به صورت دسته جمعی و در روستاها گاه به جمع های چند ده نفری خانه به خانه می روند و چند دقیقه ای با تبریک و خوش و بش می گذرد و به همین ترتیب به تمام همسایه ها سر زده می شود.
وی ادامه داد: اینجا دیگر فقیر وغنی وجود ندارد همه باید باشند و همه جا نیز سرزده شود که خدا را شکر تحقیقات ما نشان می دهد به همت بزرگان و کارهای فرهنگی صورت گرفته توسط حسینیه سیستانی ها این رسوم در حال بازگشت به روزهای اوج شکوفایی خویش است.
شگون و خوش قدمی
مدیر بنیاد نیمروز با بیان اینکه سیستانی ها معتقد به خوش قدمی بودند، گفت: در بین سیستانی ها مرسوم است که در روز عید قبل از اینکه اهل خانواده بخواهند سر سفره بنشینند یکی از فرزندان خردسال خانه یا همسایه و فامیل که به خوش قدمی معروف است را وارد خانه ها می کنند و وقتی با او چهره به چهره شدند برایشان این تعبیر را دارد که سال خوبی خواهند داشت.
وی افزود: نکته مهم این است که از گذشته های کهن نیز سیستانی ها به ابروی باز و خوش خلقی و بشاش بودن اهمیت می دادند و اگر در بیرون رفتن از منزل به ویژه به قصد خرید یا سفر با افراد عبوس و اخمو روبرو می شدند می گفتند خوش یمن نخواهد بود و یکی از دلایلی که سیستانی ها مردمانی شاد هستند ریشه در این موضوعات فرهنگی دارد که اعتقاد به انرژی مثبت یا همان فکر و پندار و کردار و گفتار و ظاهر نیک دارند.
رسم علفه
این محقق فرهنگ عامه سیستانی های شمال کشور با یادآوری اینکه در بین سیستانی ها مرسوم است که روز پیش از عید را علفه می گویند، گفت: به که از گذشته های کهن نیز سیستانی ها به ابروی باز و خوش خلقی و بشاش بودن اهمیت می دادند و اگر در بیرون رفتن از منزل به ویژه به قصد خرید یا سفر با افراد عبوس و اخمو روبرو می شدند می گفتند خوش یمن نخواهد بود عقیده کارشناسان بنیاد نیمروز علفه می تواند همان عرفه باشد، در گذشته شب قبل از عید مردان و زنان حنابندان داشته اند و در روز علفه کمتر خانه ای است که بوی کلوچه خرمایی از آن به مشام نرسد.
به گفته وی؛ این روز نشانه ای برای گرامی داشتن بی بی نوروز نیز است؛ چون آنها باور دارند که در این روز بی بی نوروز به همه جا سرک می کشد تا ببیند آیا همه چیز نو و تمیز است؟ آیا صاحب خانه آماده پذیرایی و استقبال از نوروز و بی بی است؟ آنها باور دارند که در روز عید هم بی بی نوروز سر می زند تا ببیند در سفره ها نان برکت یا همان نان سال موجود است یا نه؟
سفره هفت سین
آذری معتقد است: در سفره عید یا سفره هفت سین سیستانی ها علاوه بر ان هفت سین که در سر سفره همه ی باورمندان به نوروز وجود دارد موارد ی خاص نیز به چشم می آید، در سر سفره سیستانی ها علاوه بر هفت سین، قرآن، نان سال، قتلمه، تجگی، آئینه ای که روی آن تخم مرغ خام گذاشته اند و انواع کلوچه خرمایی نیز وجود دارد.
وی ادامه داد: سیستانی ها سفره عید را که شب سال تحویل پهن کرده اند تا پایان سیزده بدر جمع نمی کنند وهر مهمان که رسید باید دور سفره هفت سین بنشیند و پذیرایی شود و بعد اگ رتمایل داشت خانه را ترک کند و معمولا بهترین اتاق منزل را برای پهن کردن سفره هفت سین انتخاب می کنند.
سیزده بدر
مدیر بنیاد نیمروز با تأکید بر اینکه رفتن به دام طبیعت در روز 13 فروردین یکی از رسوم کهن سیستانی ها است، گفت: در روز ۱۳ بدر نیز با رفتن به دامان طبیعت این روز را با سبزه گره زدن دختران و نوعی بخت گشایی گرامی می دارند.
وی افزود: در سیستان مردم به کوه خواجه می روند و به زیارت خواجه و انجام مراسم مذهبی و جشن و سرور می پردازند و سیستانی های گلستان، مازندران و خراسان نیز همین گونه به دامان طبیعت و مکان های زیارتی رفته و نکته مشترک بین تمامی سیستانی ها در هرکجا که باشند جشن های روز سیزده بدر است.
به گفته وی؛ در این روز رقص شمشیر، موسیق سنتی، دهل و ساز و اجرای بازی های سنتی از جمله کودی، خسوخسو، کشتی کچ گردان از شادمانه ای سیستانی ها است. (البته اگر نوروز مصادف با ایام شهادت معصومین(ع) نباشد)در واقع فستیوال جشن های نوروزی که افتتاحیه اش در چهارشنبه سوری با جشن آتش شروع شد در سیزده بدر با خاک تمام می شود و همگی برای شکرگذاری و گرامی داشت و حفاظت از آب و خاک و مهر ورزیدن وعشق به همنوعان است.
رسم صلوات خوانی و الوکه
این محقق فرهنگ عامه سیستانی های شمال کشور در مورد رسومی که نوروز با ایام خاص چون ایام عزا و یا ماه رمضان همزمان می شود گفت: یکی از آداب و رسوم سیستانی ها «الوکه خوانی» در مدح بزرگان دینی 14 معصوم است که اشعار زیبایی در مدح ایشان توسط افراد خوش صدا خوانده می شود اینکار در جاها و مناسبت های زیادی کاربرد دارد ولی در نوروز نیز وقتی مصادف با ایام خاص باشد در واقع نوعی نوروز خوانی سیستانی در ایام این چنینی می شود وگرنه اصل الوکه صرفا مدح است و ربطی به عزا و شادی ندارد اما در سال هایی همچون امسال که مصادف با ماه مبارک رمضان شده از این فرصت هم برای ابراز عشق به خاندان عصمت و طهارت توسط سیستانی ها استفاده می شود که هم بحث صلوات خوانی و الوکه و دستگیری از نیازمندان توسط سیستانی های گلستان انجام می شود.
انتهای پیام/
منبع: تقریب
کلیدواژه: سیستانی های گلستان چهارشنبه سوری سیستانی ها سیستانی ها کلوچه خرمایی قبل از نوروز سفره هفت سین آداب و رسوم بی بی نوروز روز عید داشته اند سیزده بدر نوید بخش نان سال
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.taghribnews.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «تقریب» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۴۰۰۲۳۴۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سفره همدانیها با نان سبوسدار کامل میشود
ایسنا/همدان به دنبال تصویب سند ملی امنیت غذا و تغذیه در شورای عالی سلامت و امنیت غذایی و سند ملی دانشبنیان امنیت غذایی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، اقدامات مؤثری برای بهبود امنیت غذایی و تغذیه مردم به اجرا گذاشته شده که از جمله آن میتوان به برنامه نهضت نان کامل با هدف دسترسی مردم به نان با کیفیت و سبوسدار اشاره کرد که نقش مهمی در پیشگیری از بیماریهای قلبی- عروقی، دیابت و سرطانها و جلوگیری از سایر بیماریهای غیرواگیردار دارد.
طرح نان کامل طرحی است که از سال گذشته مطرح و در برخی از استانها اجرا شد و قرار است در ادامه این طرح به تدریج در سایر استانهای مختلف برنامهریزی و اجرایی شود.
در همین رابطه همدان نیز از جمله استانهایی است که با مطرح شدن این طرح از سال گذشته برای اجرا ورود پیدا کرده اما اینکه این طرح هماکنون در چه مرحلهای قرار دارد؟ سوالی است که پاسخ آن را از مسئولان این امر پیگیر شدیم.
مدیرکل غله و خدمات بازرگانی استان همدان در اینباره به خبرنگار ایسنا گفت: با توجه به فواید بیشمار نان کامل ادارهکل غله استان همدان تولید آرد غنی و نان کامل را دستور کار قرار داده است.
سیدحسین خوانساری با اشاره به اینکه در حال حاضر تعداد دو واحد نان کامل با نرخ تمام شده در همدان مشغول فعالیت هستند، افزود: تعداد ۱۵ واحد نانوایی یارانهای نیز در شهرستان همدان منتخب شدهاند تا نسبت به تولید نان کامل و با قیمت یارانهای پخت نان داشته باشند.
وی ادامه داد: برای آغاز به فعالیت این ۱۵ واحد نانوایی برای اینکه نرخ آرد کامل متفاوت نباشد ابتدای امر باید نرخ نان کامل در کارگروه آرد و نان مصوب شود و پس از تعیین و تصویب نرخ، این واحدها شروع به فعالیت خواهند کرد ضمن اینکه در سایر شهرستانها نیز نانوایان منتخب به تبع آن فعالیت خود را آغاز میکنند.
خوانساری: تا پایان سالجاری در ۲۵۰ واحد نانوایی سطح استان همدان طرح نان کامل اجرا خواهد شد
خوانساری با بیان اینکه تا پایان سالجاری در ۲۵۰ واحد نانوایی سطح استان همدان طرح نان کامل اجرا خواهد شد، خاطرنشان کرد: راهاندازی نان سبوسدار و کامل باید در سطح استان همدان اتفاق بیفتد و فکر مردم را از استفاده از نان سفید خارج کنیم.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه در سالهای گذشته ذائقه مردم به سمت مصرف نان بدون سبوس و سفید سوق پیدا کرده، باید با از طریق رسانههای مختلف و شبکههای اجتماعی با بیان فواید سبوس در آرد، مصرف نان کامل در جامعه فرهنگسازی شود.
خوانساری با اشاره به اینکه علاوه بر مرکز استان، برای هر شهرستان نیز یک تا دو واحد پخت نان برای اجرای طرح نان کامل درنظر گرفته شده است، یادآور شد: در حال حاضر در شهرستان همدان دو واحد نانوایی پخت نان کامل سبوسدار فعالیت میکنند.
وی با بیان اینکه یک واحد کارخانه تولید آرد یارانهای نیز در شهرستان تویسرکان برای تولید آرد کامل سبوسدار اعلام آمادگی کرده است، ادامه داد: نان کامل یا نان گندم کامل نانی است که از آرد سبوسدار تهیه میشود و بدون هر نوع مواد افزودنی است. این نان، سرشار از مواد مغذی بوده و میتواند طعم و بوی نان قدیمی محلی را دوباره زنده کند.
میزان سبوسگیری آرد سنگک از ۱۲ به ۴ درصد کاهش مییابد
خوانساری خاطرنشان کرد: در رابطه با نان کامل چندین جلسه استانی برگزار شده و کارشناسان بهداشتی و غذا و دارو متفقالقول بر این امر تأکید دارند که تحقق نان کامل در استان موجب کاهش ۳۰ تا ۳۵ درصدی بیماریهای گوارشی مردم خواهد شد. در بحث نان کامل درصد سبوسگیری آرد کمتر بوده به طوریکه میزان سبوسگیری آرد سنگک از ۱۲ درصد به ۴ درصد کاهش خواهد داشت.
خوانساری: تحقق نان کامل در استان موجب کاهش ۳۰ تا ۳۵ درصدی بیماریهای گوارشی مردم خواهد شد
رئیس دبیرخانه کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان همدان هم در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به اینکه فعلاً پخت نان کامل توسط نانواییها داوطلبانه بوده و کم کم این امر اجباری خواهد شد، اظهار کرد: در حال حاضر به صورت داوطلبانه دو واحد نانوایی در همدان و دو واحد نانوایی در شهرستان فامنین در زمینه پخت نان کامل فعالیت میکنند.
دکتر حبیب معصومی با بیان اینکه پخت نان کامل در برخی از استانهای سطح کشور از جمله استان مرکزی و قم به علت تعداد بالای واحدهای نانوایی شروع شده است، افزود: مرکز پژوهشهای مجلس، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس و شورای عالی سلامت امنیت غذایی برنامه خود را در رابطه با نان کامل اعلام کردهاند و این برنامه جزو تکالیف همه سازمانها بوده که تعداد نانواییهای پخت نان کامل در سطح کشور افزایش یابد و همه نانواییها به سمت پخت نان کامل بروند.
نان خوب و کامل، رنگ خرمایی و تیره دارد
وی مطرح کرد: از حدود ۱۴ یا ۱۵ سال پیش ذائقه مردم به سمت نان سفید تغییر پیدا کرده و بیشتر این نوع نان را میپسندند در حالیکه باید به مردم آموزش داد نان خوب، نان سفید نیست بلکه نان خوب و کامل، رنگ خرمایی و تیره دارد و نباید سفید باشد، نان مناسب را مردم باید بشناسند و به سمت استفاده از نان کامل برای سلامتی خود سوق داده شوند، بنابراین باید ذائقه مردم تغییر کند و از نان کامل که رنگ تیره دارد، استفاده کنند.
معصومی با اشاره به مزایای نان کامل تصریح کرد: سبوس، جوانه گندم و آندوسپرم از اجزای مهم گندم بوده که در حال حاضر در روشهای تبدیل گندم به آرد معمولاً حذف میشود و اگر سبوس و جوانه گندم از آرد حذف شود، دیگر نان خواص نان کامل را نداشته و مانند این است که سرمایهای را هدر میدهیم.
وی ادامه داد: وجود جوانه گندم و سبوس در نان منبع مفید ریزمغذیها، آهن و پروتئین بوده و از ابتلا به بسیاری از بیماریهای غیرواگیردار چون سرطان رودهبزرگ، دیابت نوع ۲، کمبود آهن و ید و نیز سکتهها و مشکلات قلبی- عروقی و مشکلات متابولیک و گوارشی جلوگیری میکند.
معصومی: در حال حاضر ۶۳ درصد تأمین انرژی روزانه بدن ایرانیان از مصرف نان است
معصومی با بیان اینکه در حال حاضر ۶۳ درصد تأمین انرژی روزانه بدن ایرانیان از مصرف نان است، گفت: نان اگر صحیح تهیه شود، بهترین خوراکیها بوده که میتواند بسیاری از مواد مغذی مورد نیاز بدن ما را تأمین کند. ایران جزو پرمصرفترین مصرفکنندگان نان در دنیا به شمار میرود به طوریکه مصرف سالانه گندم هر فرد در دنیا ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم و در کشور ایران ۱۶۰ کیلوگرم است.
وی با اشاره به اینکه اینمیزان سرانه سالانه مصرف گندم برای هر فرد ایرانی مؤثر بر سلامت است به شرطیکه سبوس، جوانه و آندوسپرم را جدا نکنند، خاطرنشان کرد: متأسفانه کارخانههای آرد، سبوس گندم را از آن جدا کرده و برای مصرف دام به صورت قیمت آزاد میفروشند و آردی را که برای پخت نان به نانوایی میدهند، در واقع آرد قنادی بوده و سبوس آن گرفته شده است.
۳۰ درصد نان دورریز میشود
رئیس دبیرخانه کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان همدان با بیان اینکه بر اساس آمار، ۳۰ درصد نان دورریز میشود، مطرح کرد: تولید بیکیفیت نان علت دوریز این میزان از نان پخت شده توسط نانواییها به شمار میرود.
وی ادامه داد: با توجه به مزایای بالای نان سبوسدار و کامل، مجدد کارگروه سلامت با همکاری اداراتی چون سازمان جهادکشاورزی، ادارهکل غله، ادارهکل استاندارد، ادارهکل صمت، صنف خبازان و اتحادیه نانوایان تلاش دارد پخت نان کامل در سطح نانواییها آغاز شود ضمن اینکه این برنامه به صورت کشوری در حال اجرا بوده و هماکنون در چند استان طرح فوق شروع شده است.
معصومی با بیان اینکه در حال حاضر سبوسگیری آرد بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است، گفت: قرار است در نان کامل سبوسگیری آرد توسط کارخانههای آرد دو تا شش درصد انجام شود و تغییراتی در کارخانهها در رابطه با سبوسگیری آرد صورت بگیرد.
معصومی: استان همدان دارای ۹ کارخانه آرد بوده که کارخانه آرد تویسرکان به عنوان نخستین کارخانه آرد استان موفق به دریافت مجوز تولید آرد سبوسدار شده است
وی در ادامه تصریح کرد: استان همدان دارای ۹ کارخانه آرد بوده که کارخانه آرد تویسرکان به عنوان نخستین کارخانه آرد استان موفق به دریافت مجوز تولید آرد سبوسدار شده است و از امسال تولید آرد سبوسدار خود را شروع میکند. این کارخانه تنها میتواند دو تا شش درصد سبوس آرد را جدا کند و باید ۹۷ تا ۹۸ درصد سبوس آرد برای تولید نان کامل باقی بماند.
رئیس دبیرخانه کارگروه سلامت و امنیت غذایی استان همدان بیان کرد: در تولید نان کامل، نان تولیدی برای نانهای سنتی چهارگانه لواش، تافتون، بربری و سنگک باید آرد سبوسدار باشد که این امر در کارخانههای آرد به مرور اتفاق خواهد افتاد.
وی با اشاره به اینکه در سطح استان همدان یک واحد آسیاب قدیمی در روستای زرقان فامنین دارای تولید آردی است که صددرصد سبوس دارد و سبوسگیری آن صفر است، اضافه کرد: یک واحد نانوایی نیز در شهر فامنین از آرد این آسیاب قدیمی تولید نان کامل دارد.
معصومی در ادامه اظهار کرد: باید در رابطه با پخت نان کامل، زمان خواب گندم و آرد و خمیر، نحوه تهیه و عملآوری خمیر، درجه حرارت مناسب برای نان کامل، افزودنیهای مجاز برای نان و نیز آشنایی با گندم و آرد مناسب به نانوایان و خبازان آموزشهای لازم داده شود که این امر قرار است توسط مراکز آموزش فنیوحرفهای صورت گیرد.
باید اتاق خمیر و انبار آرد از محل پخت نان جدا باشد
وی اعلام کرد: برای پخت نان کامل نانواییها باید تغییراتی از لحاظ فضای فیزیکی و تجهیزات داشته باشند و اتاق خمیر و انبار آرد از محل پخت نان جدا باشد ضمن اینکه عملآوری خمیر نان کامل سه ساعت طول میکشد و نانوایان برای این امر باید تعداد نفرات خود در نانوایی افزایش دهند.
معصومی یادآور شد: کیفیت سموم و کود مصرفی در تولید گندم، تولید بذر مناسب و تغییر الگوی کشت و نیز نحوه و کیفیت پخت نان و مهارت نانوا در پخت نان، خواب آرد و گندم، خواب خمیر و استفاده از نان سبوسدار از جمله مواردی است که در کیفیت نان و سلامت آن در تغذیه مؤثر است.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه گندم آبی دارای گلوتن بیشتری به نسبت گندم دیم است، نانوایان باید گندم دیم را با گندم آبی مخلوط کنند چراکه گندم دیم صرفاً برای گندم آرد به تنهایی مفید نخواهد بود.
معصومی: با توجه به اینکه گندم آبی دارای گلوتن بیشتری به نسبت گندم دیم است، نانوایان باید گندم دیم را با گندم آبی مخلوط کنند
معصومی با اشاره به برخی اقدامات انجام شده در رابطه با کیفیت نان نانواییها گفت: اضافه شدن آهن، استاندارد تعریف شده برای استفاده از نمک در نان و حذف مواد غیرمجاز چون بلانکیت و جوششیرین از جمله اقدامات انجام شده در سطح نانواییهای استان بوده است.
به گزارش ایسنا، امروزه بسیاری از افراد جامعه متقاضی نانهای سلامتمحور و نانهایی هستند که با آرد کامل تولید شده باشد اما هنوز بخشی از جامعه شناختی از نان کامل ندارند و در این ارتباط فرهنگسازی برای استفاده از نان کامل با راهکارهای مختلف از جمله از طریق رسانهها ضروری است.
انتهای پیام